سرقت ادبی یک موضوع حساس است که در حوزه‌ی پژوهش‌های علمی به وفور رخ می‌دهد. وقوع سرقت ادبی در مقالات پژوهشی نه‌تنها منجر به تخریب اعتبار نویسنده مقاله مبتنی بر کار دیگران میشود، بلکه از اعتبار و رونق پژوهش‌های علمی جامعه‌ی علمی نیز کاسته‌است.
سرقت ادبی میتواند به شکل‌های مختلفی رخ دهد، از جمله اقتباس از ایده‌ها و نتایج دیگران بدون ارجاع به آنها یا انتشار مجدد نتایج یک پژوهش بدون ذکر منبع. این نوع رفتارها به شدت محکوم و زیرنویس مقاله پژوهشی نیست و میتواند منجر به تبدیل شدن مقاله به یک مطلب غیرقانونی گردد.
سرقت ادبی چیست؟
سرقت ادبی به معنای استفاده از ایده‌ها، مفاهیم یا اصطلاحات دیگران بدون اجازه و اعلان منبع است. این پدیده شامل کپی کردن متن یک شماره از مجله یا کتاب، استفاده از نمونه‌های غیراصیل (plagiarism) و کارهای دیگر از جمله استخراج از اثرهای قدیمی و چاپ دوبازسازی مجدد میشود. هدف از این مقاله بررسی و توضیح مفهوم و ماهیت سرقت ادبی است .همچنین در این مقاله به تبیین عواقب و پیامدهای سرقت ادبی و راهکارهای پیشگیری از آن نیز پرداخته میشود.
روش های مختلف سرقت ادبی
سرقت ادبی میتواند به صورت کپی کردن مستقیم یک متن از یک منبع باشد. کپی کردن مستقیم حتی با ذکر منبع آن نوعی سرقت ادبی محسوب میشود و برای جلوگیری از این موضوع باید از تکنیک هایی استفاده کنید که در ادامه مقاله به آن ها پرداخته میشود.
از دیگر روش های سرقت ادبی، تقلید از یک منبع بدون اعلام آن را نام برد. به این صورت که حتی اگر شما با جمله بندی های متفاوتی از یافته های یک منبع استفاده کرده باشید موظف هستید که نام آن منبع را ذکر کنید.مورد بعدی که میتوان به آن اشاره کرد ، استفاده از تصاویر نمودار ها و دیگر داده های یک منبع بدون مجوز از مالک اصلی می باشد.
بررسی و پیدا کردن سرقت ادبی
بررسی سرقت ادبی در مقالات پژوهشی میتواند به روش‌های مختلف صورت گیرد. برای جلوگیری از سرقت ادبی در مقاله پژوهشی، نویسندگان باید به دقت ارجاعات خود را به منابع دیگر ارائه دهند و ایده‌ها و مطالب ارائه شده را به طور کاملاً شفاف و شفاهی آورده و ارائه دهند.
مهمترین روش‌های بررسی سرقت ادبی در مقالات پژوهشی عبارتند از:
- استفاده از نرم‌افزارهای تحلیل متن: از نرم‌افزارهایی مانند Turnitin یا iThenticate استفاده میشود تا متن مقاله با متون دیگر مقایسه شود و سرقت ادبی تشخیص داده شود.
- بررسی مراجع: بررسی و مقایسه مراجع و منابع مورد استفاده در مقاله با منابع اصلی و سایر مقالات مشابه جهت تشخیص اصالت مطالب و جلوگیری از سرقت ادبی.
- بررسی ساختار و سبک نوشتار: بررسی ساختار و سبک نوشتار مقاله به دنبال تشخیص هر گونه تطابق یا تکرار از مقالات دیگر می‌باشد.
- بازخوانی متن: مقاله بررسی میشود و با استفاده از دانش محتوایی نویسنده اصلی، بررسی میشود که آیا محتوا اصلی می‌باشد یا خیر.
- ارزیابی تفاوت‌ها: بررسی تفاوت‌های زبانی و محتوایی مقاله با مقالات مشابه جهت تشخیص سرقت ادبی.
به طور خلاصه، شناسایی سرقت ادبی در مقالات پژوهشی میتواند از طریق استفاده از نرم‌افزارها و سرویس‌های آنتی پلاژیاریزم، بررسی‌های دستی از طریق مقایسه مواد متنی با منابع معتبر و تاریخچه‌ی نویسنده، استفاده از سازوکارهای بین‌المللی اعتبارسنجی مقالات و تحقیق در مورد تداومی یا ناتوانی طرف اتهام و دانشجویان از متون استنادی می‌باشد. این روش‌ها به صورت ترکیبی می‌توانند برای شناسایی سرقت ادبی در مقالات پژوهشی استفاده شوند.
چطور از سرقت ادبی جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از سرقت ادبی در مقالات پژوهشی، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- ارجاع دادن به منابع: هنگام استفاده از ایده‌ها، داده‌ها یا نتایج دیگران در مقاله‌ی خود، باید به منابع مرجع اشاره کنید. این ارجاع به صورت مستقیم و با توجه به نمونه‌های APA یا MLA انجام میشود.
- نقل قول: اگر بخشی از مقاله از منبع دیگری برگرفته شده است، باید به صورت نقل قول و با ذکر منبع استفاده شود.
- استفاده از پارافریز: اگر می‌خواهید یک ایده یا مفهوم از یک منبع متبر بیان کنیدف باید آن را به صورتی متفاوت و از زبان خودتان بیان کنید.
- استفاده از نرم‌افزارهای تشخیص پلاجیاریزم: امروزه نرم‌افزارهای مختلفی برای تشخیص سرقت ادبی موجود است که میتواند به شناسایی متنوعی از این نوع سرقت کمک کند.
- اطلاعات مراکز پژوهشی: اینکه با قوانین و مقررات مراکز پژوهشی و نشریات علمی آشنا باشید و به آنها پایبندی کنید، میتواند به جلوگیری از سرقت ادبی کمک کند.
به طور کلی، رعایت اصول اخلاقی در نوشتن مقالات پژوهشی، از جمله رعایت حقوق مولفانه و اعتباربخشی به منابع متنی، میتواند از سرقت ادبی جلوگیری کند.
حرف آخر
در نهایت، باید توجه شود که سرقت ادبی نه‌تنها به نویسنده امر مضری است، بلکه به صورت مستقیم به جامعه‌ی علمی ضربه می‌زند. بنابراین، هر گونه تلاش برای پایش و پیشگیری از این پدیده بسیار حائز اهمیت است و نه‌تنها به انضباط و اعتماد جامعه‌ی علمی بلکه به پیشرفت و رشد آن نیز کمک می‌کند.
دیدگاه خود را بنویسید