جايگاه پاياننامه در توليد دانش
حجم عمدهای از پژوهشهای دانشگاهی در قالب پاياننامهها انجام ميشوند و بسياري از مقالات علمي مستخرج از همين پاياننامهها و رسالهها هستند. از اینرو، پاياننامهها نقش مهمي در توليد دانش جديد دارند. به بيان ديگر، پایاننامه نهتنها تمرين پژوهش براي دانشجويان است، خود يکي از روشهاي توليد دانش جديد محسوب ميشود. تنها نکتهاي که ممکن است سودمندي پاياننامهها را در اين فرايند تا حدودي کمرنگ سازد، عدم انتشار آنها در سطح وسيع است. زيرا معمولاً علاوه بر نسخهاي که به داور براي ارزيابي ارائه ميگردد، فقط چند نسخه محدود از هر پاياننامه تکثير ميشود. معمولاً يک نسخه در گروه آموزشي و دانشکده، نسخهاي ديگر در کتابخانه دانشگاه محل تحصيل دانشجو و چند نسخه ديگر نيز نزد استاد راهنما و مشاور ميماند. درنهايت نسخهاي از هر پاياننامه در مراکز ملي علمي کشورها به امانت داده ميشود. مثلاً در ايران نسخهاي از تمام پاياننامههاي دانشجويان سراسر کشور و دانشجويان ايراني خارج از کشور در پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران (ايرانداک) نگهداري ميشود. بنابراين، در مجموع شايد حدود ده نسخه از هر پاياننامه تکثير شود و این مسئله از سطح در دسترسپذیری محتواي پاياننامهها ميکاهد. با اين حال، استخراج مقاله از پاياننامهها راهکار مؤثري براي ارتقای سطح دسترسپذیری اطلاعات آنهاست. در برخي از دانشگاهها نيز امروزه متن کامل پاياننامهها به صورت الکترونيکي نگهداري ميشود و با رعايت مقررات خاص امکان دسترسي به اين آثار به صورت الکترونيکي پيشبيني شدهاست.
