همه چیز در مورد طراحی و اجرای پرسشنامه
برای تکمیل تحقیق علمی گاهی میبایست از یک نمونه آماری سؤالاتی پرسیده شود. در این موارد از پرسشنامه استفاده میشود. محقق با جمعآوری پرسشنامههای تکمیلشده به نتایج قابلتوجهی دست پیدا میکند. با توجه به اینکه پرسشنامه توسط افراد تکمیل و بازگردانده میشود لازم است تا با استفاده از روشهایی خلاقانه نوشته شود تا بتواند افراد را به مشارکت تشویق کند. چنانچه در این زمینه دقت لازم صورت نگیرد پرسشنامه به پژوهشگر بازگردانده نخواهد شد.
تعیین هدف
تهیه پرسشنامه بدون داشتن هدف قابل انجام نیست. ابتدا یک فهرست از اهدافی که موردنظرتان است را تهیه کنید. بهصورت کاملاً واضح در نظر بگیرید که از پرسشنامه چه انتظاری دارید و میخواهید به کمک آن به چه اطلاعاتی دستیابید. هر سؤالی که پرسیده میشود باید بتواند اطلاعاتی را در اختیار پژوهشگر قرار دهد. روش تجزیه و تحلیل هر سؤال در تهیه پرسشنامه اهمیت دارد. هدف میتواند طرز تفکر، رفتار و یا رابطه بین چند متغیر باشد.
بررسی مقدماتی
قبل از تنظیم نهایی پرسشنامه به بررسی سؤالات در بین ۳ گروه بپردازید. گروه اول تعداد اندکی از جامعه آماری، گروه دوم متخصصانی که در تهیه پرسشنامه اطلاعات کافی دارند و گروه سوم افرادی که نتایج را بررسی و تجزیه و تحلیل میکنند. لازم است تا قبل از تنظیم کامل پرسشنامه، چند نمونه را در بین این گروهها مورد استفاده قرار دهید. اظهارنظر گروههای نمونه در تشخیص سؤالات نارسا و گمراهکننده و حتی نواقص احتمالی میتواند کمک بسیار مؤثری باشد. در صورت نیاز برخی از سؤالات را حذف و یا جابهجا کنید.
تعیین جامعه و انتخاب نمونه
پرسشنامه، در چه جامعهای استفاده میشود؟ بدیهی است که پژوهشگر از منابع موجود و در دسترس بر اساس علایق خود استفاده کند ولی به یاد داشته باشید که نمونه انتخابی میبایست نماینده واقعی جامعه موردنظر باشد. پرسشنامه میتواند در سطح شهر یا استان و حتی منطقه خاصی تکمیل شود. گاهی پرسشنامه برای گروههای مذهبی، قومی، شغلی، سنی و یا تحصیلی تنظیمشده است در این موارد برای دستیابی به نتایج صحیح، تعیین جامعه و انتخاب نمونه بسیار اهمیت دارد.