خدمات نشر علمی مجلات علوم پزشکی
رضایت آگاهانه چیست و اخذ آن چه اهمیتی دارد؟
آشنایی با رضایت آگاهانه
تردیدی وجود ندارد که احترام به حق بیماران برای انتخاب آگاهانه یکی از وظایف کلیدی تمامی ارائه دهندگان خدمات درمانی می باشد. بیمار حق دارد در صورت وجود هر گونه مشکل عملی در انجام وظایف بالینی از آن آگاه شود. بیمار با علم به اینکه این مشکل به چه علت وجود دارد، عملاً شامل چه چیزهایی می شود و چه خطراتی دارد، می تواند پیشنهادهای درمانی ارائه شده از سوی کادر درمانگر را بپذیرد یا رد کند. در مطالعاتی که با مشارکت انسان ها انجام می شود، دریافت رضایت آگاهانه به صورت کتبی ضرورت دارد. تکمیل فرم رضایت آگاهانه برای بسیاری از جنبه های مراقبت از قبیل درمان، انتشار اطلاعات بیمار، جراحی، عمل های خاص، انتقال خون و بیهوشی ضرورت دارد. اطلاعاتی که از طریق این فرم از شرکت کننده حاصل می شود را نمی توان صرفاً به صورت مکالمه رو در رو بدست آورد. مباحث مطرح شده در فرم رضایت آگاهانه می تواند این اطمینان را برای شرکت کنندگان در طرح ایجاد کند که محقق در شیوه پژوهش خود پایبند به اصول اخلاقی است. با تضمین ایمنی مشارکت کنندگان و حفاظت از حریم خصوصی و اطلاعات محرمانانه آنان، تحقیقاتی که پیشرفت آنها وابسته به حضور مشارکت کنندگان است تداوم پیدا خواهند کرد.
اخذ رضایت آگاهانه
در خصوص الزامات تعیین شده برای اخذ رضایت آگاهانه استثنائاتی وجود دارد. ناتوانی بیمار، وجود موارد اورژانسی تهدید کننده زندگی که زمان کافی برای آن وجود ندارد و چشم پوشی داوطلبانه افراد از رضایت آگاهانه از این موارد هستند. اگر در رابطه با توانایی بیمار در تصمیم گیری تردید وجود داشته باشد، می توان از یک فرد صاحب صلاحیت تقاضا نمود تا توانایی بیمار را ارزیابی نماید. رضایت آگاهانه نباید از افراد در کودکی یا کهن سالی، دارای اختلال روانی یا زوال عقل، بسیار ضعیف یا گیج اخذ شود. طبق آنچه که در قوانین بین الملل پذیرفته شده است برای افراد زیر 18 سال والدین باید اجازه درمان یا مداخلات را بدهند.
در برخی موارد ارائه اطلاعات لازم به بیماران درهنگام کسب رضایت آگاهانه معمولاً بطور کامل و به درستی انجام نمی شود. کسانی که با بیماران در ارتباطند باید در مورد روش ها و مداخلات رایج آموزش های لازم را از متخصصین دریافت کنند تا بتوانند این اطلاعات را به درستی منتقل کنند. تمامی اعضای درگیر در مراقبت از بیمار نیز باید در مورد روش ها و مداخلات مطلع شوند زیرا ممکن است از آنها به عنوان شاهد در کسب رضایت آگاهانه استفاده شود. این افراد باید رصد کنند که آیا تمام اطلاعات لازم به بیمار منتقل شده است یا خیر و در صورتیکه برخی از اطلاعات توسط ارائه‌دهنده رضایت آگاهانه فراموش شده باشد آنها را به بیماران متذکر شوند.<bطبق مطالعات انجام شده ممکن است موانعی در کسب رضایت آگاهانه وجود داشته باشد. به عنوان مثال ممکن است سطح نگارش مطالب به گونه ای باشد که بیماران با خواندن آنها قادر به درک و دریافت مطالب نباشند. شاید استفاده از ابزارهای ارتباطی بتواند به ارتباط موثر بیمار با فرایند اخذ رضایت کمک نماید.
اهمیت رضایت آگاهانه در پژوهش
تبعات عدم کسب رضایت آگاهانه
عدم کسب رضایت آگاهانه درابتدای مطالعه می تواند بسیار گران تمام شود. یکی از بارزترین پیامدهای عدم کسب رضایت آگاهانه در تحقیقات پزشکی، تبعات قانونی آن است. افرادی که از مشارکت آنها در پژوهش بهره برده شده، ممکن است ادعای خسارات جسمی، روانی یا مالی داشته باشند و می توانند برای نقض استقلال و حیثیت خود درخواست غرامت کنند. یکی دیگر از پیامدهای عدم کسب رضایت آگاهانه از شرکت کنندگان در تحقیقات پزشکی، زیرپا نهادن موازین و اصول اخلاقی است که صداقت و اعتبارمحققین را خدشه دار می کنند. همچنین نمی توان از تأثیر عدم کسب رضایت آگاهانه بر اعتبار علمی و کیفیت پژوهش ها غافل شد. بطوریکه در چنین شرایطی احتمال سوگیری، خطا یا تقلب در جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها وجود خواهد داشت. عدم کسب رضایت آگاهانه در تحقیقات پزشکی همچنین می تواند به بی اعتماد شدن عموم نسبت به علم و پزشکی منجر شود و به اعتبار موسسات و سازمان های پزشکی آسیب وارد کند. بنابراین رعایت استانداردها و دستورالعمل های اخلاقی و قانونی با ارائه اطلاعات کافی و دقیق در مورد تحقیق به شرکت کنندگان و همکاری با کمیته های اخلاق و سایر نهادهای نظارتی در کسب رضایت آگاهانه در تحقیقات پزشکی ضرورت دارد.
