تضاد منافع یا Conflict of Interests در مقاله چیست؟
گاهی برخی از ژورنالها در راهنمای نویسندگان بهطور مشخص از نویسنده مقاله درخواست میکنند تا آنها عدم یا وجود تضاد منافع در مقاله را مشخص سازند و همچنین در صورت عدم تضاد منافع مقاله به ژورنال تعهد دهند که این مقاله تضاد منافع ندارد. چنانچه بین منافع نویسندگان و یا منافع نویسنده با سازمان حامی طرح پژوهشی تضاد وجود داشته باشد، اصطلاح تضاد برای آن بهکار گرفته میشود؛ لذا از نویسنده یا نویسندگان انتظار میرود منافع چاپ مقاله خود را هم راستا کنند و یا بهطور مشخص و قبل از چاپ مقاله به افشای تضاد منافع مقاله خود بپردازند.
تضاد منافع بهعنوان بخشی از اخلاق پژوهش مطرح میشود. در واقع از آنجایی که ممکن است در نگارش مقاله چند نفر با هم همکاری داشته باشند و یا مقاله تحت حمایت سازمان یا نهاد خاصی بوده باشد، لازم است تا در خصوص چاپ مقاله در ژورنال خاص و همچنین ترتیب نویسندگان رضایت طرفین موجود باشد.
برخورد ژورنالها با تضاد منافع متفاوت است. برخی از ژورنالها ارسال فرمی تحت عنوان کپیرایت یا اظهارنامه و غیره را هنگام ارسال منیواسکریپت ضروری اعلام میکنند و بدون این فرم مقاله را وارد فرآیند داوری نمیکنند. معمولاً این فرم باید به امضای نویسنده مسئول یا همه نویسندگان برسد. همچنین از نویسندگان مقاله انتظار میرود تا اگر پژوهش خود را تحت حمایت سازمان خاصی انجام دادهاند، آن را در بخش تقدیر و تشکر مقاله ذکر نمایند. همچنین در این فرم نویسنده مسئول باید اذعان کند که مقاله پیش از این در جای دیگری برای چاپ ثبت نشده است و نخواهد شد. جهت جلوگیری از تضاد منافع و مشکلات بعدی، نویسندگان باید به این مطلب در نامه اشاره نمایند.
این فرم ژورنال را از پاسخگویی به اختلافات احتمالی بین نویسندگان مبرا ساخته و به ژورنال اجازه میدهد تا سیاستهای خود را طبق برنامۀ پیشبینیشده پیش ببرد. لذا از نویسندگان مقاله انتظار میرود قبل از ارسال مقاله به توافق منافع برسند.
تضاد منافع در اخلاق پژوهش تفسیر دیگری هم دارد و آن مبین وضعیتی است که منافع شخصی یا اقتصادی بر گزارشدهی اصولی و دقیق و شفاف یافتههای تحقیق ارجحیت مییابد و فقط به گزارش گزینشی یافتههای مورد دلخواه بسنده میشود و از بیان یافتههای چالشبرانگیز و بدون سود (به لحاظ شخصی، حرفهای یا اقتصادی) پرهیز میشود.