روش جستجوی مقالات علمی
یکی از دغدغه‌های اصلی دانشجویان به‌ویژه دانشجویان تحصیلات تکمیلی، همواره نحوه دسترسی و خواندن مقالات علمی معتبر بوده است. زیرا دانشجویان برای تمامی وظایفی که در طول عمر آکادمیک خود با آن مواجه هستند، از انجام یک تحقیق علمی گرفته تا نگارش و چاپ مقاله علمی در کنفرانس‌ها یا ژورنال‌های داخلی و بین‌المللی و در نهایت انتخاب موضوع و نوشتن پایان‌نامه در مقاطع کارشناسی ارشد یا دکتری، نیازمند انتخاب موضوع مناسب تحقیق هستند و قدم نخست انتخاب موضوع تحقیق به‌منظور انجام مناسب تمامی اقدامات ذکر شده، جستجو و یافتن مقالات علمی معتبر می‌باشد. در این پست ۳ موتور قدرتمند جستجوی مقالات آکادمیک برای استفاده صحیح تمامی دانشجویان و پژوهشگران را معرفی میکنیم:
۱. Google Scholar (گوگل اسکالر) جامع‌ترین و سریع‌ترین روش جستجوی مقالات علمی – ابر موتور جستجوی علمی شرکت گوگل
گوگل اسکالر را می‌توان سریع‌ترین و آسان‌ترین روش جستجوی مقالات علمی دانست. این سرویس، خدمتی از جانب غول جستجوگر جهان یعنی گوگل است که به‌صورت تخصصی برای یافتن مقالات، کتاب‌ها و مجلات علمی و تخصصی توسعه داده شدهاست. در گوگل اسکالر علاوه‌بر امکان دسته‌بندی اسناد علمی و پژوهشی بر اساس موضوعات، می‌توان آن‌ها را براساس موسسات و نهادهای منتشر کننده، نویسندگان، نشریه و تاریخ انتشار جستجو کرد. هم‌چنین امکان جستجو در عنوان و یا در همه اطلاعات مقاله در گوگل اسکالر وجود دارد.
برخلاف موتور جستجوی جامع گوگل که برای مرتب کردن نتایج جستجو از الگوریتم‌های پیچیده‌ای استفاده می‌کند، در موتور جستجوی آکادمیک «Google Scholar» تعداد ارجاعات به مقاله، رتبه آن مقاله را در نتایج جستجو تعیین می‌کند و هم‌چنین می‌توان ترتیب نتایج را با کمک فیلترهای زمانی تغییر داد.
امکانات و سرویس‌های دیگر گوگل با سرویس گوگل اسکالر یکپارچه و هماهنگ شده‌اند. برای مثال پس از ورود با حساب کاربری گوگل خود می‌توانید مقالات مورد علاقه‌تان را برای مطالعه در زمانی دیگر نشانه‌گذاری کنید و یا برای دریافت عناوین مقالات جدید درباره کلمه کلیدی خاص در ایمیل خود از سرویس اعلان یا Alert گوگل استفاد کنید.
۲. Scopus (اسکوپوس) یکی از قدرتمندترین فرا موتورهای جستجوی علمی – محصول انتشارات الزویر
دومین روش جستجوی مقالات علمی، استفاده از موتور قدرتمند جستجوی انتشارات الزویر به نام Scopus می‌باشد. اسکوپوس بزرگ‌ترین پایگاه داده استنادی و چکیده‌نویسی از مجلات علمی، کتاب‌ها و مجموعه مقالاتی است که آن‌ها را به صورت ویرایش شده و طبقه‌بندی شده در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد. این وب‌گاه مجموعه جامعی از نتایج پژوهش‌ها و مقالات منتشر شده در سطح جهانی در زمینه‌های علم و فناوری، پزشکی، علوم اجتماعی، هنر و علوم انسانی را با کمک ابزارهای هوشمند خود مورد کاوش و تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد و در قالب‌های متفاوت (آمار و نمودارهای بصری) به تصویر می‌کشد.
عناوین پژوهشی مشترک و میان‌رشته‌ای هر ساله به طور فزاینده‌ای در حال افزایش است، با کمک اسکوپوس شما می‌توانید مطمئن باشید که هیچیک از تحقیقات انجامشده درباره موضوع مورد نظر خود را (که در سراسر دنیا انجام می‌گیرند) از دست نمی‌دهید.
اسکوپوس امکان جستجوی پیشرفته را برای بیش از ۵۷ میلیون رکورد مقاله موجود در دیتابیس خود فراهم می‌آورد. علاوه‌بر بخش جستجوی اصلی امکان جستجو بر اساس یک نویسنده یا گروهی از نویسندگان، میزان مقالات و سطح علمی نویسنده، محدود کردن دامنه جستجو با استفاده از کدهای موضوعی و امکاناتی دیگر برای بهبود نتایج از ویژگی‌های این موتور جستجوی علمی بسیار قدرتمند محسوب می‌شود.
علاوه‌بر بخش جستجوی پیشرفته، اسکوپوس در جهت کمک به استفاده مطلوب از منابع تحقیقاتی، امکانات دیگری را نیز برای کشف مقالات مورد نیاز شما فراهم کردهاست که از آن میان می‌توان به امکان دریافت اعلان نسبت به مقالاتی که تازه منتشر می‌شود اشاره کرد. با استفاده از این قابلیت کاربران می‌توانند برای دریافت مقالات جدید در رابطه با کلیدواژه یا موضوعی خاص و یا حتی مقاله‌ای جدید از نویسنده مورد نظر، با ایجاد یک اعلان در این موتور جستجوی آکادمیک قدرتمند، نسبت به آخرین مقالات و تحقیقات منتشر شده در رابطه با موضوع مدنظر به‌راحتی اطلاع پیدا کنند.
اسکوپوس ابزارهایی برای تجزیه و تحلیل آماری مقالات را نیز در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد. برای مثال برای درک معیارها در نتایج جستجو به تجزیه و تحلیل بصری آن‌ها بر اساس سال، منبع، نویسنده، موسسات تحقیقاتی، کشور یا منطقه، نوع سند و موضوع پرداخته می‌شود.
امکان مقایسه ۱۰ ژورنال به صورت همزمان براساس معیارهای مربوطه نیز از بخش‌های جذاب این موتور جستجوی آکادمیک می‌باشد. یکی دیگر از ابزارهای تحلیلی اسکوپوس، ماژولی تخصصی است که برای ارزیابی مقالات توسعه یافتهاست. در این ماژول که آنرا می‌توان برای صفحه مقالات فعال کرد، میزان تعامل جامعه علمی با مقاله را بر اساس معیارهای مختلف می‌توان به صورت نمودارها و آمار بصری مشاهده کرد.
آن‌چه اسکوپوس را از دیگر موتورهای جستجوی آکادمیک متمایز می‌سازد این است که این سرویس به‌خودی خود نمایه‌ای از تمامی مستندات علمی به‌حساب می‌آید. در حقیقت این محصول هم‌چون سرویس (Web of Science) شرکت تامسون رویترز که اقدام به نمایه‌کردن ژورنال‌های علمی معتبر موسوم به ISI می‌کند، اسکوپوس نیز دارای نمایه‌ای مجزا از بسیاری از ژورنال‌ها و کنفرانس‌های معتبر بین‌المللی است. از طرفی، برخلاف دیگر رقبای خود، این سرویس توسط یکی از معتبرترین و قدیمی‌ترین ناشران علمی بین‌المللی یعنی الزویر، توسعه داده شدهاست. بنابراین می‌توان امید داشت که امکانات و روش‌های جستجوی مقالات علمی در این موتور، بسیار قدرتمندتر از دیگر سرویس‌های مشابه باشد. اما شاید مهم‌ترین ضعف آن نسبت به رقبا این باشد که استفاده از خدمات این موتور منوط به تهیه حق اشتراک و پرداخت هزینه توسط مراکز تحقیقاتی و آکادمیک است و بنابراین نمی‌توان به‌سادگی و به‌طور رایگان از خدمات این جستجوگر بسیار محبوب، استفاده کرد.
۳. Academic Search (آکادمیک سرچ) رقیبی نسبتاً تازه‌وارد در بازار موتورهای جستجوی علمی – محصولی از شرکت مایکروسافت
یکی از سرویس‌هایی که باید از آن به‌عنوان روشی برای جستجوی مقالات علمی یاد کرد، سرویس Academic Search مایکروسافت می‌باشد. این سرویس بر اساس الگوریتم جستجوی (Object-level Vertical Search) که یکی از روش‌های نوین مورد استفاده در فراموتورهای جستجو است، توسعه یافتهاست. در حقیقت موتور آکادمیک سرچ مایکروسافت شبکه‌ای معنایی متشکل از اطلاعات کتاب‌شناختی (متادیتا یا فراداده) برای مقالات علمی منتشر شده در مجلات، کنفرانس‌ها و نیز مقالات پژوهشگران و موسسات علمی و دانشگاهی است.
مایکروسافت این سرویس را در سال ۲۰۱۴ منتشر کرده است و در تلاش است تا آن را به اولین دستیار پژوهشی کاربران خود تبدیل کند. در راستای این هدف اخیرا مایکروسافت به توسعه الگوریتم معنایی این موتور جستجو پرداخته است و اذعان دارد که این روش نتایج جستجوی مرتبط و گسترده‌تری را ارائه می‌دهد. سرویس Microsoft Academic Search مدعی است که بیش از ۸۰ میلیون مقاله و ژورنال را تحت پوشش خود قرار دادهاست.
مایکروسافت آکادمیک مقالات را براساس موسسات آموزشی، دانشگاه‌ها، محققان و نویسندگان مقالات، کنفرانس‌ها و ژورنال‌ها و نیز زمان انتشار مقالات دسته‌بندی می‌کند. هم‌چنین نتایج جستجو را می‌توان بر اساس ارتباط با کلید واژه‌ی جستجو، تاریخ انتشار مقاله و تعداد ارجاعات به آن مقاله مرتب کرد. بنابراین می‌توان گفت که یکی از روش‌های آسان و رایگان جستجوی مقالات علمی استفاده از امکانات شرکت مایکروسافت است که برای رقابت با غول گوگل، اقدام به توسعه این سرویس کردهاست.