پروپوزال در واقع یک گزارش کلی از یک کار تحقیقاتی و پژوهشی میباشد که طی آن اهداف، فرضیهها، دلایل انجام پژوهش و پیشینه تحقیق ذکر می‌شود. یک پروپوزال بطور کلی از 12 بند تشکیل شده است:
- بیان مسئله
بیان مسئله یک توضیح کلی درباره موضوع با ذکر مشکل اصلی و دلایل انتخاب این موضوع است. این بخش میتواند در حدود 1 الی 2 صفحه نوشته شود.
- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
چه دلایلی باعث ضرورت انجام این پژوهش یا تحقیق شدهاست؟ هر موضوعی که برای تحقیق یا پژوهش انتخاب می‌شود باید یک دلیل قانع کننده داشته باشد که نشان دهد این موضوع ارزش تحقیق کردن را دارد و اینطور نیست که هر چیزی که به ذهنمان رسید را بعنوان موضوع تحقیق انتخاب کنیم.
- اهداف پژوهش
منظور از اهداف پژوهش همان عنوان پژوهش میباشد که هدف اصلی پژوهش بهشمار میرود. اگر در کنار هدف اصلی هدف فرعی دیگری نیز دارید که میخواهید مورد بررسی قرار دهید، آن را هم ذکر میکنید.
- سوالات تحقیق
سوالاتی که در نظر دارید تا در پژوهش خود برای آنها پاسخی پیدا کنید را ذکر نمایید.
- فرضیهها
فرضیه در واقع پاسخ احتمالی است که ما برای سوال پژوهش خود تخمین میزنیم.
- متغیرهای پژوهش
متغیرها عواملی هستند که تغییر آنها یا تحت تاثیر عوامل دیگر است ( متغیر وابسته) و یا تغییر آنها وابسته به چیزی نیست (متغیر مستقل).
- پیشینه و ادبیات تحقیق (داخلی و خارجی)
منظور از پیشینه، کارها و پژوهشهای انجام شده در گذشته در ارتباط با موضوع تحقیق میباشد. اینکه محققین در گذشته به چه نتایجی رسیدهاند.
- مبانی نظری
منظور از مبانی نظری، تئوری‌ها، نظریه‌ها و مدل‌های علمی است که پژوهشگر به عنوان زیربنای پژوهش خود انتخاب می‌کند تا بدین طریق بتواند نتایج پژوهش خود را در راستای آزمون نظریه یا مدل مورد نظر تبیین کند. این بخش ویژه رشتههای علوم انسانی میباشد.
- مدل تحقیق
در اینجا نوع تحقیق خود را باید ذکر کنید. اینکه تحقیق شما میدانی است یا مشاهدهای یا …. در واقع مدل رابطه بین طرح نظری (تئوری) و کار جمعآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات میباشد.
- روش تحقیق
روشهای تحقیق بر اساس هدف به دو دسته پژوهشهای بنیادی و کاربردی تقسیم میشوند.
تحقیق بنیادی: پژوهشی است که به کشف ماهیت اشیاء، پدیده‌ها و روابط بین متغیرها، اصول، قوانین و ساخت یا آزمایش تئوری‌ها و نظریه‌ها می‌پردازد و به توسعه مرزهای دانش رشته علمی کمک می‌نماید. هدف اساسی این نوع پژوهش تبیین روابط بین پدیده‌ها، آزمون نظریه‌ها و افزودن به دانش موجود در یک زمینه خاص است.
تحقیق کاربردی: پژوهشی است که با استفاده از نتایج تحقیقات بنیادی به منظور بهبود و به کمال رساندن رفتارها، روش‌ها، ابزارها، وسایل، تولیدات، ساختارها و الگوهای مورد استفاده جوامع انسانی انجام می‌شود. هدف تحقیق کاربردی توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. در اینجا نیز سطح گفتمان انتزاعی و کلی اما در یک زمینه خاص است.
- روش گردآوری اطلاعات
منظور از روشهای گردآوری اطلاعات و دادهها، مواردی هستند که نحوه چگونگی یا فرآیند گردآوری دادهها را مشخص می‌کند. مثل روش پرسشنامهای، مصاحبه، مطالعه کتابخانهای، مطالعه اسناد و مدارک، مشاهده، آزمایش و غیره.
برای جمعآوری دادهها نیاز به ابزارهای گردآوری دادهها میباشد که عبارت است از تجهیزات یا وسایل مورد استفاده جهت گردآوری و ثبت دادهها مثل فرم پرسشنامه، چک لیست مصاحبه و مشاهده، فیش، جدول، دوربین، تجهیزات، ثبت نتایج ازمایشگاهی و غیره.
- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
پس از گردآوری دادههای تحقیق، بایستی اطلاعات مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. البته در مرحله نگارش پروپوزال، فقط یک توضیح مختصر درباره روش تجزیه و تحلیل اطلاعات میدهیم و توضیحات کامل را در پایاننامه ذکر میکنیم. برای اینکه پژوهشگر بتواند دادههای پژوهش را تجزیه و تحلیل و سپس تفسیر کند، باید از روشهای آماری استفاده نماید. هر موضوعی در رشتههای مختلف، روشهای آماری و نرمافزارهای تجزیه و تحلیلی مخصوص به خود دارد که بایستی با آنها آشنا شوید. مثل نرم افزار SPSS که کاربرد زیادی در تجزیه و تحلیل آماری در انواع مطالعات دارد.