کیفیت ژورنال علمی وابسته به کیفیت محتوای آن می باشد و نقش حیاتی داوران در ایجاد یک مقاله علمی با ارزش است. یک ژورنال علمی نباید از داوران خود کار زیادی بکشد و حجم کاری بسیاری را بر روی دوش آن ها بگذارد بلکه دائماً باید به صورت دوره ای از داورانی که در ژورنال علمی فعالیت می کنند قدردانی کند. قبل از ارسال پیش نویس مقالات برای داوران اصلی، یک فرآیند داوری داخلی در ژورنال علمی باید وجود داشته باشد.
هدف از داوری داخلی در ژورنال علمی این است که به سرعت مشخص شود که آیا پیش نویس مقاله با اهداف و چشم انداز ژورنال منطبق است؟ آیا ویژگی های مهم و ضروری مربوط به یک مقاله علمی در آن وجود دارد؟ آیا نویسندگان پیش نویس مقاله از دستورالعمل ژورنال علمی پیروی کرده اند؟ آیا پیش نویس مقاله به سادگی قابل فهم است؟
ضعیف بودن شیوه نگارش علمی پیش نویس مقاله، به تنهایی برای رد کردن مقاله کافی نیست و باید هدف اصلی یک ژورنال علمی ارزشمند بودن محتوای علمی پیش نویس مقاله باشد. کارکنان حوزه سردبیری برای اقدامات انجام شده در داوری داخلی پیش نویس مقالات همیشه پاسخگو هستند. اولین قدم در تاسیس سیستم داوری همتایان، تعریف دستورالعمل ها و قوانین داوری است و سه روش مهم در این مورد وجود دارد:
– داوری دو سو کور: به این معنی که نه داوران و نه نویسندگان از هویت هم اطلاع ندارند.
– داوری یک سو کور: به این معنی که داوران، نویسندگان را بشناسند اما نویسندگان از هویت داوران اطلاعی نداشته باشند.
– داوری باز: به این معنی که هم داوران و هم نویسندگان هویت هم را بدانند.
اکثر مجلات، داوری نوع اول یا نوع دوم را انتخاب می کنند. اینکه آیا کور بودن داوری یا نبودن آن کیفیت داوری را بهبود می بخشد و سوگیری ناشی از آن را کاهش می دهد موضوع مورد بحثی است اما نهایتا به نظر می رسد که برخی ارتباطات بین گروه ویراستاری، نویسندگان و به خصوص داورانی که در یک داوری آزاد شرکت می کنند می تواند روی کیفیت داوری آن ها تأثیر بگذارد.
یکی از انتخاب های مهم و اساسی برای هر ژورنال علمی این است که کدام روش داوری پیش نویس مقالات با اهداف و چشم انداز ژورنال علمی بیشتر مطابقت دارد و این روش حتما باید در دستورالعملی که برای نویسندگان و داوران نوشته شده است ذکر گردد. برخی از ژورنال های علمی انواع دیگری از داوری را دارند به عنوان مثال ممکن است اسامی داوران و نظرات آن ها در مورد پیش نویس مقاله را در انتهای مقاله منتشر نمایند. انواع دیگری از داوری مقالات عبارت هستند از:
– داوری باز: شامل تمامی ژورنال های پزشکی BioMed Central و BMJ.
– داوری همتایان باز: که در این روش همه مقالات ارسال شده به ژورنال علمی منتشر می شوند و اگر نویسندگان بتوانند نظر مثبت سه نفر از اعضای هیات تحریریه را کسب کنند، نظرات آن ها پس از مقاله منتشر خواهد شد.
– داوری داخلی دو مرحله ای (داوری داخلی و داوری همتایان): که در این روش پس از اینکه کارکنان حوزه سردبیری از بالا بودن کیفیت نگارش مقاله و کیفیت علمی آن آگاه شوند آن را برای داوری همتایان ارسال می کنند.
– داوری سه مرحله ای (داوری داخلی و داوری همتایان): در این روش ابتدا داوری داخلی در مجله انجام می شود و اشکالات مطرح شده توسط نویسنده بازبینی می شود. سپس نسخه پیش از چاپ مقاله به صورت اینترنتی منتشر می شود تا خوانندگان بتوانند نظر بدهند و در نهایت مجددا توسط نویسندگان بازبینی خواهد شد و در آخر تصمیم گیری نهایی توسط حوزه سردبیری جهت تایید یا رد مقاله انجام خواهد شد.
– ائتلاف داوری همتایان: در این روش اگر مجله ای پیش نویس مقاله ای را رد کند، بقیه مجلات موجود در این ائتلاف نظرات داوری همتایان مجله اول را قبول خواهند کرد که از داوری های جدید و وقت گیر جلوگیری شود.
خواهشمند است برای مطالعه ادامه مطلب به «راه اندازی سیستم نرم افزاری مدیریت پیش نویس مقالات (قسمت دوم)» مراجعه فرمایید.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره خدمات ضامن سلامتی، با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
