چگونه یك مقاله علمي را خواندنيتر بنویسیم؟
مارتین گرگوري بیش از یك دهه پیش در مجله “نیچر” نوشت: دو نوع نوشتار علمي وجود دارد: یك نوع براي جلب خواننده و نوع دیگر فقط براي این كه مورد ارجاع قرار گیرد و این نوع دوم مانند یك بیماري عفوني به سرعت در حال گسترش است.
به نظر ميرسد در این مقطع زماني نیز تغییرات بسیار محدودي ایجاد شده است. هنوز هم حجم زیادي از مقالات علمي منتشره فقط توسط دانشمندان و محققاني كه به موضوع مقاله علاقهمند هستند، مورد مطالعه قرار ميگیرد و افرادي كه به مطالعه گذراي مقالات علمي ميپردازند، بیشتر به صفحات علمي روزنامهها و مجلات علمي عام مراجعه ميكنند.
با وجود مقالات فراواني كه در مورد نحوه نگارش صحیح و قابل فهم براي جلب توجه خوانندهها وجود دارد، دانشمندان نباید از فقدان راهنماهاي مناسب براي نحوه نگارش مقالات گلایه داشته باشند.
بسیاري از ژورنالیستها و نویسندگان حرفهاي این دو كتاب استاندارد در مورد نحوه نگارش مقاله خوب و علمي را مورد توجه قرار ميدهند: اجزاي سبكهاي نگارشي و درباره خوب نوشتن حال آنكه این كتابها و كتابهاي مشابه براي بسیاري از دانشمندان ناشناختهاند. با وجود اینكه این كتابها نحوه نگارش صریح مقالات علمي را به طور دقیق بیان نميكنند ولي از جهت بیان نحوه صحیح سازماندهي مطالب و نگارش مقالات شیوا و حاوي اطلاعات مفید، بسیار با ارزش هستند. مهمتر اینكه این قبیل كتابها حامل یك پیام مهم هستند كه نویسندگان باید مطالب را براي خوانندگان بنویسند نه براي خودشان. البته هنوز هم بسیاري از مقالات علمي و پزشكي، حاوي مطالب طولاني و مبهمي هستند كه بیشتر خوانندگان و حتي آنهایي را كه آگاهي مناسبي به موضوع دارند نیز گمراه ميكنند. مسلما محدودیتهایي در شكل و ساختار مقالات علمي وجود دارد. در یك مقاله علمي علاوه بر در نظر گرفتن نكاتي كه مورد نظر مجلات علمي مختلف است باید مقدمه، مواد و روشها، نتایج و بحث در مورد نتایج در ارتباط با تئوري اولیه آورده شود. ماهیت مقالات علمي بیان نتایج و بحث بدون خطا (bias)، محدودیتهایي را در نحوه نگارش مقاله ایجاد ميكند: بیان نتایج در جملات با فعل مجهول (passive) به آن شكل غیر شخصي ميدهد و لزوم به كار بردن مراجع مختلف نیز مانع ميشود كه متن مقاله به خوبي دنبال شود. با این وجود، این قوانین به قدري انعطافپذیر هستند كه بتوان مقالهاي نوشت كه حاوي مطالب مفید و جالب توجه باشد.