جلسه دفاع از پایاننامه و نکاتی که باید بدانید: هفت نکته بسیار طلایی
جلسه دفاع فرصتی است که دانشجو به زبان خود داستان پژوهش خویش را همراه با فرازها و فرودهای آن روایت کند. علاوه بر این، نباید فراموش کرد که این جلسه فرصتی است که دانشجو از کاستی‌ها و اشکالات احتمالی متن پایاننامه مطلع شود و قبل از ارائه نسخه نهایی، به رفع این اشکالات بپردازد.
اولین نکته طلایی جلسه دفاعیه تنظیم وقت ارائه است؛ بدین معنا که در این مرحله باید از خود بپرسید آیا حجم مطالب برای ارائه در جلسه با وقت آن تناسب دارد یا خیر؟ گاهاً مشاهده می‌شود که حجم مطالب از سوی دانشجو کم انتخاب می‌گردد که باعث می‌شود مطالب بسیار زودتر از وقت قانونی تمام می‌شود که نوعی نقص مهم در کار دفاعیه به حساب می‌آید. در واقع تجربه ما ثابت کرده است زیاد بودن مطالب بیش از حد زمان جلسه دفاعیه عمدتاً مشکلی ایجاد نمی‌کند اما کم بودن مطالب معمولاً این حس را به وجود می‌آورد که کیفیت جلسه دفاعیه پایین بوده است.
دومین نکته رویکرد روایتی در ارائه است. معمولاً بیان رویکرد روایتی برای اساتید داور بسیار مهم است. اینکه آنها احساس کنند دانشجو با تسلط کامل فرآیند پژوهش خود را از نقطه آغازین تا نکته انتهایی به سادگی روایت نماید و در روایت خود نیز از جملات و عبارات خود بیشتر استفاده نماید.
سومین نکته، داشتن تجربه قبلی از جلسات دفاع است. آیا قبلاً در جلسه‌های دفاعیه دوستان و همکلاسی‌هایتان شرکت کرده‌اید؟ اگر شرکت نکرده‌اید و هنوز مدتی تا زمان دفاعیه خود فرصت دارید وقت را هدر ندهید و در اسرع وقت در یک جلسه دفاعیه شرکت کنید تا با فرآیند و رویدادهای آن آشنا شوید.
پیش‌بینی پرسش‌های داوران چهارمین نکته می‌باشد. واقعیت این است که پژوهش‌ها همه دارای یک ساختار مشابه هستند و اگر سوالی از یک بخش پایاننامه بارها سابقاً پرسیده شده است احتمال دارد که همان سوال در جلسه دفاعیه پایاننامه شما نیز پرسیده شود. برای مثال، سوال درباره روش پژوهش و نمونه‌گیری و بخش تجزیه و تحلیل آماری، همچنین نحوه تدوین بیان مساله و فرضیات و در آخر نحوه تبیین یافته‌ها در فصل آخر پایاننامه معمولاً بخش‌هایی هستند که در جلسات دفاعیه عمدتاً مورد سوال واقع می‌شوند. و دانشجو می‌بایست تا حد امکان اشکالات موجود در آنها را قبل از جلسه دفاعیه رفع و رجوع نماید.
پنجمین نکته درباره جلسه دفاعیه عدم بحث و جدل با اساتید داور می‌باشد. مطمئناً برخی از اساتید داور برخی سوالات را به صورت عامدانه و ماهیتاً به اشتباه از دانشجو سوال می‌کنند تا میزان دانش و اطلاعات دانشجو را ارزیابی نمایند. معمولاً وقتی اساتید داور سوالی یا انتقادی مطرح می‌کنند در پاسخ حتماً سعی نمایید با رفرنس و مستند صحبت نمایید و به هیچ عنوان سعی نکنید تا اساتید را به چالش بکشانید و به جای آن صرفا پاسخ سوال را گفته و در صورتی که استاد داور از پاسخ شما به صورت کامل قانع نگردید سعی نمایید وی را اینگونه قانع نمایید که دیدگاه و نظر وی در مرحله اصلاحات نهایی بعد از پایان جلسه دفاعیه وارد خواهید نمود.
ششمین نکته مهم در جلسه دفاعیه آن است که حداقل از یک ساعت قبل در اتاق دفاعیه کاملاً حاضر باشید و تمامی امکانات و لوازمی را که می‌خواهید از آنها استفاده نمایید بررسی کنید: برای مثال لپ تاپ و لوازم و دستگاه‌های مربوط به پاورپوینت.
هفتمین و آخرین نکته طلایی قدردانی از استادان و داوران می‌باشد. گاهاً بسیار مشاهده شدهاست دانشجویان به خاطر اضطراب و فشار جلسه دفاعیه در بخش تشکر و قدردانی یک یا دو نفر از اساتید حاضر در جلسه دفاعیه را از قلم می‌اندازند که بسیار نامناسب می‌باشد. یقیناً قبل از جلسه دفاعیه اسامی داوران و اساتید راهنما و مشاور را می‌دانید، بهتر است در یک اسلاید مجزا تمامی اسامی را نوشته و از همه آنها قدردانی لازم را به عمل بیاورید و از این راه مانع فراموش شدن فرد یا افرادی از اساتید حاضر در جلسه دفاعیه شوید.
