نمایه سازی

اعتبارهر ژورنال بر اساس تعداد چکیده ها و نمایه های آن ژورنال ارزیابی می شود. شاهد بودیم که در چند سال گذشته نویسندگان برای انتشار مقالات خود به دنبال مجلات دارای نمایه بودند. همانطور که می دانید یکی از الزامات ارتقا در دانشکده های پزشکی چاپ مقاله در مجلات دارای نمایه معتبر است. با این حال، سوال اصلی این است که “نمایه” چیست؟ اگر یک ژورنال در یک پایگاه داده محلی، منطقه ای یا هر پایگاه داده دیگری نمایه شده باشد، نمایه شده تلقی می شود؟ بر این اساس، در مورد تاریخچه نمایه سازی و تعریف آن صحبت می کنیم.

نمایه سازی چیست؟

نمایه استنادی لیست مرتب شده ای از رفرنس هاست که به دنبال آن لیستی از منابع مورد استناد آورده شده است. خدمت نمایه سازی به عنوان محصولی است که ناشر آن را می فروشد یا در دسترس قرار می دهد. محتوای مجله با استفاده از موضوعاتی مانند کلمات کلیدی، نام نویسنده، عنوان، چکیده و غیره در پایگاه داده قابل جستجو است. نمایه سازی عامل اساسی برای موفقیت مجله است. امروزه جستجو به صورت آنلاین انجام می شود، بنابراین ضروری است که ژورنال در سیستم جستجوی آنلاین مربوطه نشان داده شود. فهرست استنادی نوعی پایگاه داده کتابشناختی است و به کاربر اجازه می دهد تا اسناد خود را به آسانی قرار دهد.

انواع نمایه ها

در حال حاضر عمده خدمات نمایه استنادی عبارتند از:

SCI و SCI گسترده

این نمایه توسط ISI یا بخشی از تامسون رویترز منتشر می شوند. همانطور که گفته شد، SCI در اصل توسط ISI تولید و توسط یوجین گارفیلد در سال 1964 ایجاد شده است. پایگاه داده SCI دو هدف دارد. اول، شناسایی آنچه پژوهشگر منتشر کرده است و دوم، کجا و چند بار به مقاله های آن پژوهشگر اشاره شده است. نسخه الکترونیکی “SCI “Web of Science نامیده می شود. SCI گسترده در حدود 8073 مجله دارای منابع استنادی در 174 رشته علمی را در نسخه علمی فهرست می کند.

Scopus

 یک پایگاه داده کتابشناختی است که شامل خلاصه مقالات و مجلات علمی است و 21000 عنوان از بیش از 5000 ناشر را پوشش می دهد و فقط به صورت آنلاین در دسترس است.

شاخص استنادی هندی (ICI)

 پایگاه داده استنادی آنلاین ICI بر بستر وب و در جهت اندازه گیری عملکرد تحقیقات علمی در هند به صورت دوره ای می باشد. این پایگاه داده آنلاین کتابشناسی در سال 2009 راه اندازی شد.  ICIحدود 800 مجله که در زمینه علوم، فنی، پزشکی و علوم اجتماعی در هند منتشر می شوند را پوشش می دهد.

علاوه بر این، CiteSeer  و Google Scholar نیز به صورت آنلاین در دسترس هستند.

Index Medicaus/Medlars/Medline/Entrez and Pubmed

جان شو بیلینگ رئیس کتابخانه اداره جراحی عمومی ارتش ایالات متحده که بعدا به عنوان کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده (NLM) تکامل یافت، (Index Medicos (IM را راه اندازی کرد. IM فهرستی جامع از مقالات مجلات علمی مربوط به علوم پزشکی است که بین سال های 1879 و 2004 بصورت چاپی منتشر شد. NLM کار نمایه سازی را در سال 1960 آغاز کرد و آنرا MEDLARS نامید که بعداً به MEDLINE تبدیل شد. در دسامبر 2004، آخرین شماره IM (جلد 45) منتشر شد. علت قطع انتشار چاپ فیزیکی آن، جایگزین شدن چاپ آنلاین بود. ارائه آنلاین مطالب MEDLINE، ابتدا با خدمات آنلاین اختصاصی (که بیشتر در کتابخانه ها قابل دسترسی بود) و بعداً با CD-ROMS، سپس با Entrez و PubMed تکامل یافت. بنابراین PubMed یک موتور جستجوی رایگان است که به پایگاه داده Medline دسترسی دارد. PubMed دسترسی آنلاین به MEDLINE را از نوعی که فقط در کتابخانه قابل انجام بود به نوعی که در هر کجا قابلیت انجام داشت تبدیل کرد و سرعت آن را بهبود بخشید.

Embase/Experta Medica

Embase پایگاه داده ای از Experta Medica (به صورت چاپ فیزیکی) است و همچنین پایگاه داده دارویی زیست پزشکی است. Embase توسط الزویر ایجاد شده است و شامل بیش از 28 میلیون پرونده از بیش از 8400 فایل به روز و اطلاعات مربوط به داروهای منتشر شده در مقالات است.Embase  امکان ردیابی و بازیابی اطلاعات مربوط به دارو را فراهم می کند.

Index Copernicus

Index Copernicus یا به اختصار IC یک پایگاه داده آنلاین از اطلاعات کاربری کاربران است که  شامل مشخصات دانشمندان و همچنین موسسات علمی، نشریات و پروژه های منتشر شده در سال 1999 در لهستان می باشد. نام این پایگاه داده به نام نیکلاس کوپرنیکوس است و توسط پایگاه نمایه سازی بین المللی IC اداره می شود. با این حال، روش ارزیابی ICS  مورد انتقاد است.

PubMed Central

PubMed Central پایگاه داده دیجیتال رایگان است که متن کامل مقالات را که در دسترس عموم قرار دارد بایگانی می کند. حدود 1600 ژورنال مقالات خود را به طور خودکار در PubMed Central  می گذارند.

چهار سایت عمده کتابشناختی آنلاین به نام های MEDLINE ،PubMed Central ،ISI  و Scopus وجود دارد. PubMed Central دسترسی بیشتری به محتوای مقالات با دسترسی آزاد می بخشد و ISI افزایش ضریب تاثیر را فراهم می کند. نمایه سازی در Scopus دید روشنی از معیارهای مجله را ارائه می دهد و همچنین ضریب تاثیر استناد H-Index را فراهم می کند.

برخی خدمات نمایه سازی بدون ارسال چکیده انگلیسی وجود دارد که بسیاری از ناشران اذعان می کنند در آن ها نمایه شده اند از جمله Scribd Cabell’s Directories ،Google Docs ،open J-Gate و New Journal.

شورای پزشکی هند پایگاه های زیر را به عنوان آژانس های نمایه سازی در نظر می گیرد: Scopus ،PubMed، MEDLINE ،Embase/Excerpta Medica ،Index Medicaus و IC.

به عنوان نتیجه گیری، خدمات نمایه سازی استنادی عبارتند از SCI و SCI گسترده. بقیه موارد، موتورهای جستجو یا پایگاه داده آنلاین کتابشناختی هستند. عمده این سایت های کتابشناختی عبارتند از: MEDLINE (معتبرترین پایگاه داده که داده های آن توسط PubMed قابل جستجو است)، ISI ،Scopus و شاخص استنادی هندی (ICI).